A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Promised

In onze taal zijn er bij mijn weten de laatste tientallen jaren maar twee inleidingen op het Oude Testament gepubliceerd. Het bekendst is Literatuur van Oud-Israël van Th.C. Vriezen en A.S. van der Woude. Daarnaast is er Inleiding in het Oude Testament onder redactie van H. Jagersma en M. Vervenne. Geen van deze beide inleidingen gaat uit van de inspiratie en het zelf­getuigenis van het Oude Testament. Bij het eerstgenoemde boek blijkt dat al uit de titel.

In de Engelse taal zijn er meerdere lezenswaardige inleidingen op het Oude Testament ver­krijgbaar die geschreven zijn vanuit een Schriftgetrouwe visie. Nu zijn die niet alle even toegankelijk. Daarnaast geldt dat de meeste wel heel uitvoerig ingaan op (vermeende) ont­staanstijd en achtergronden van de oudtestamentische Bijbelboeken, maar meer dan eens toch wat weinig aandacht schenken aan de inhoud.

Hoogleraren en docenten verbonden aan de diverse campussen van het Reformed Theo­logical Seminary (Jackson, Charlotte, Atlanta, Orlando) schreven een bijbels-theologische inleiding op zowel het Oude als het Nieuwe Testament. In deze bijdrage vraag ik aandacht voor die op het Oude Testament. Dit deel opent met een uitgebreide inleiding van de redacteur Miles V. Van Pelt. Hij beargumenteert dat Christus zowel het theologische als het hermeneutische centrum van het Oude Testament is.

Hij laat de grote betekenis van het begrip ‘verbond’ zien voor zowel de ordening als de inhoud van de Schrift. Hij ziet in zowel het Oude als het Nieuwe Testament een driedeling van verbond (Pentateuch/vier Evangeliën), verbonds­geschie­denis (Jozua tot en met Koningen, Jesaja, Jeremia, Ezechiël, de twaalf Kleine Profeten/Handelingen) en verbondsleven (overige oudtesta­men­tische geschriften/de nieuwtestamentische brieven). Het boek Openbaring karakteriseert hij als verbondsepiloog. De werkelijkheid van de Schrift is rijker dan deze schematisering. Dat neemt niet weg dat het op zich waardevol is de Schrift zo te ordenen en typeren.

Ik wijs er op dat A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Pro­mised de synagoge volgt in de ordening van de Bijbel­boeken. Dan vormen de boeken van de Kro­nie­ken het laatste oudtestamentische Bijbelboek. Uit de bijdragen gewijd aan de afzonder­lijke Bijbelboeken blijken zowel de eenheid als de diversiteit van het Oude Testament. Een goede bijbels-theologische benadering vraagt altijd aandacht voor beide aspecten.

Elk van de bijdragen heeft een vast format. Ze beginnen met een introductie. Vervolgens wordt aandacht geschonken aan de achtergronden. Daarna komen structuur en indeling aan de orde. Uitvoerig kunnen we dan lezen over de boodschap en theologie van het bewuste Bijbelboek. Elke bijdrage eindigt met de lijn naar het Nieuwe Testament.

Het voordeel van een inleiding op het Oude Testament door meerdere auteurs geschreven, is dat ze een boek kunnen behandelen waarin zij in het bijzonder gespecialiseerd zijn. Altijd dreigt dan het gevaar van overlap en herhaling meer dan bij één auteur. Ik zeg niet dat A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Pro­mised daar geheel aan is ontkomen, maar duidelijk is dat de redacteur naar een minimum van herhaling en overlap heeft gestreefd. 

Binnen grenzen heeft ook elke auteur de ruimte gekregen eigen accenten te leggen. Dat lijkt mij een goede zaak. Bij gezamenlijke trouw aan de Schrift schenkt bijvoorbeeld de ene auteur meer nadruk aan buiten-bijbelse gegevens dan de andere. Ik voeg eraan toe dat het ene Bijbelboek daartoe ook meer aanleiding geeft dan het andere.

In een boek met bijdragen van meerdere auteurs is de ene bijdrage sterker dan de andere. Dat geldt ook hier. Bijzonder vind ik de bijdrage van Richard L. Pratt Jr. over Kronieken. Naar voren komt hoezeer in deze boeken benadrukt wordt dat het ware dienen van God een zaak is van het hart en dat het waarachtige dienen van God tot uiting komt in ootmoed. Ook de betekenis die het gebed in deze boeken heeft wordt onderstreept.

Miles V. Van Pelt nam zelf het boek Hooglied voor zijn rekening. Hij gaat uit van de these die in de negentiende eeuw ontstond dat als wij de dochter van Jeruzalem en de broers van de bruid buiten beschouwing laten, er sprake is van drie partijen, namelijk Salomo, Sulamith en de herder aan wie Sulamith haar hart geeft. Het bezwaar tegen deze these is dat de tekst hiervoor geen duidelijke aanwijzingen geeft.

Al heel vroeg werden de twaalf Kleine Profeten als eenheid gezien. Dat is al het geval bij Jezus Sirach, een boek dat is geschreven aan het begin van de tweede eeuw voor Christus. In A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Pro­mised worden zij ook als eenheid behandeld. Jammer is dat zo het eigen accent van elk van deze twaalf boeken toch wat onderbelicht blijft.

Omdat het om een inleiding gaat, wordt de theologie van de afzonderlijke boeken van het Oude Testament duidelijk belicht. In een inleiding kan je geen afzonderlijke beschouwingen over overkoepelende thema’s van het Oude Testament verwachten. Wie A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Pro­mised nauw­keurig leest, zal zelf wel meerdere verbanden zien. 

Geen enkel boek over de Bijbel heeft het laatste woord. Dat geldt ook van het hier besproken boek. Zo had wat mij betreft in meerdere bijdragen het gedeelte over de lijn naar het Nieuwe Testament iets uitvoeriger mogen zijn. Ik mag echter wel zeggen dat dit een boek is dat predikers zeer goed kunnen gebruiken bij de voorbereiding van hun preken, en ook voor geïnteresseerde kerkgangers die de Engelse taal machtig zijn is het de moeite waard.

Miles V. Van Pelt (red.), A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Pro­mised (Wheaton: Crossway Books, 2016), hardcover 608 pp., $50,– (ISBN 9781433533464).