Dr. Robert White, die tot aan zijn pensionering verbonden was aan de afdeling Franse Studies van de Universiteit van Sydney, is een groot kenner van de Reformatie in de Franssprekende delen van Europa, en heeft meerdere van de werken van de hervormer Johannes Calvijn vertaald voor uitgeverij The Banner of Truth. In 2024 kwam bij The Banner of Truth zijn vertaling uit van Calvijns preken over Mattheüs, Markus en Lukas.
Calvijn hield deze preken tussen juli 1559 en november 1560. Ze zijn allemaal op zondag uitgesproken. De doordeweekse preken van de hervormer waren gereserveerd voor het Oude Testament. In deze tijd was Calvijn niet meer in staat tweemaal op een zondag voor te gaan, iets wat hij jarenlang had gedaan, terwijl hij daarnaast om de andere week elke dag preekte.
Calvijn begint zijn preken over de synoptische evangeliën met de geboortegeschiedenis van de Heere Jezus zoals verteld door Mattheüs en Lukas en met een preek over Mattheüs 8:14-18 en de parallelle plaatsen in Markus en Lukas.
Calvijn gaat bij zijn preken over de synoptische evangeliën uit van de harmonie van de drie evangeliën. Als er parallelle plaatsen zijn, worden de teksten uit drie of twee evangeliën in de preek besproken. De waarde van de evangeliën is daarbij naar Calvijns overtuiging niet gebaseerd op ons vermogen om de gegevens in de juiste chronologische volgorde te zetten, maar op hun eenheid als betrouwbare getuigenverslagen over Jezus Christus.
De hervormer besteed aandacht aan de geschiedenis, maar het gaat hem vooral om de leerstellige implicaties van de tekst en hun betekenis voor het dagelijks leven van een christen. Telkens weer komt in deze preken naar voren dat Calvijn roemt in Gods genade en weet dat een christen aangewezen is op de vernieuwende werking van Gods Geest.
Van de vele preken die Calvijn over de synoptische evangeliën hield, werden alleen de eerste vijfenzestig opgetekend en gepubliceerd, onder de titel Soixante cinq sermons de Jean Calvin sur l’ Harmonie ou Concordance des trois Evangélistes, S. Matthieu, S. Marc, et S. Luc (Vijfenzestig preken over de harmonie of concordantie van de drie evangelisten, Mattheüs, Marcus en Lucas). Zij werden voor het eerst in 1562 door Conrad Badius in Genève gepubliceerd.
Achttien van deze preken verschijnen in de door White verzorgde uitgave voor het eerst in Engelse vertaling, en wel de preken die in de originele editie de nummers 41-42 en 45-60 dragen. Ze richten zich op de gebeurtenissen van Jezus’ bediening in Galilea: Zijn doop, Zijn beproeving door Satan, de roeping van Zijn eerste discipelen, Zijn onderwijs en Zijn genezingswerken. Aan de vertaling van de preken gaat een inleiding van White vooraf, waarin wordt geproefd hoezeer de vertaler zich eensgeestes weet met Calvijn.
Deze preken, de laatste die Calvijn zou preken over teksten uit het Nieuwe Testament, tonen ons de hervormer op zijn best: een heldere uitlegger van de Schrift, een innemende prediker en een predikant die gepassioneerd is om elke ziel die aan zijn zorg is toevertrouwd, tot Christus te leiden en op te bouwen in het geloof in Hem.
Duidelijk wordt in de preken dat Calvijn weet dat alleen het geloof ons doet delen in Christus en de door Hem verworven zegeningen. Geloof kan er, zo betuigt de hervormer, ook nooit zijn zonder bekering. Bij bekering gaat het Calvijn niet alleen om de bekering verbonden met de eerste daad waarmee het geloven in Christus begint, maar ook om de levenslange bekering. Ons hele leven lang geldt dat er nooit geloof zonder bekering kan zijn zoals er evenmin bekering kan zijn zonder geloof.
In de preken over Johannes de doper brengt Calvijn de betekenis van de doop ter sprake. Niet het water van de doop maar de verborgen werking van Gods Geest doet ons delen in Christus. De doop is het uiterlijke teken van de reiniging door Zijn bloed. De ware substantie van de doop is Jezus Christus. Het is geen leeg teken, maar de kracht ervan kennen wij alleen als wij rusten op Hem Die het fundament is van onze zaligheid.
Ik besluit deze bespreking met het slot van een preek van Calvijn over Mattheüs 3:11-12 en de parallelle plaatsen in Markus en Lukas, en het gebed dat daarop volgt: ‘Ik doop u wel met water tot bekering; maar Die na mij komt, is sterker dan ik, Wiens schoenen ik niet waardig ben Hem na te dragen; Die zal u met den Heiligen Geest en met vuur dopen. Wiens wan in Zijn hand is, en Hij zal Zijn dorsvloer doorzuiveren, en Zijn tarwe in Zijn schuur samenbrengen, en zal het kaf met onuitblusselijk vuur verbranden.’
‘Laat ons deze verdoemenis vrezen, en laat ons leren om de meeste winst uit Gods goedheid te halen die Hij dagelijks aan ons ten toon spreidt door ons op te roepen tot de hoop van het leven. Hij handelt niet graag als Rechter ten opzichte van ons, maar zaak is dan wel dat wij Hem aannemen zoals Hij Zich aan ons aanbiedt, namelijk als Vader en Zaligmaker.
Laten we ervoor zorgen dat de komst van Christus voor ons niet eindigt in verwoesting, maar laten we Hem aannemen/ontvangen als Zaligmaker en Verlosser, want zo presenteert Hij Zich dagelijks aan ons. Van Zijn kant zal Hij Zijn kracht aanwenden die voor altijd geopenbaard is, opdat wij die in Zijn naam gedoopt zijn de kracht en het effect van het zichtbare teken (namelijk de doop; P.d.V.) mogen gevoelen. Door Zijn Heilige Geest worden we vernieuwd en door dezelfde Geest leidt Hij ons totdat hij ons bevrijdt van de ijdelheid en lusten van deze wereld en ons volledig gelijkvormig maakt aan Zijn gerechtigheid.’
Deze preek besloot Calvijn met het volgende gebed: ‘Laat ons nu onszelf neerwerpen voor de majesteit van onze goede God, terwijl wij onze tekortkomingen bekennen en Hem smeken dat wij die zo voelen en dat wij van allen afstand doen. Moge Hij ons ondersteunen in onze zwakheid en moge het zo zijn, dat hoewel er nog altijd veel in ons is dat berisping verdient, wij niet ophouden Hem welbehaaglijk te zijn, totdat Hij ons ten slotte tot die volmaaktheid brengt waartoe Hij ons roept.’
John Calvin, In the Power of the Spirit. Sermons on Matthew, Mark & Luke, translated from the French of 1562 by Robert White (Edinburgh: The Banner of Truth, 2024), hardcover 320 pp., £15,- (ISBN 9781800404281)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 