Een mooi boek over de boodschap van Handelingen en de brieven van Paulus

Richard B. Gaffin doceerde meer dan veertig jaar dogmatiek en bijbelse theologie aan het Westminster Theological Seminary in Philadelphia. In 2010 ging hij met emeritaat. Zijn jongste boek In the Fullness of Time: An Introduction to the Biblical Theology of Acts and Paul is een neerslag van colleges over Paulus en zijn boodschap die hij aan deze instelling gaf.

De auteur geeft aan dat hij minder noten heeft dan in wetenschappelijk werk gebruikelijk is. Zijn doelgroep wordt niet door nieuwtestamenti gevormd, al hoopt hij uiteraard dat ook zij zijn boek niet ongelezen laten, maar door iedereen die al basiskennis heeft van de boodschap van Handelingen en de brieven van Paulus en een stuk verdieping zoekt.

In de lijn van de klassieke Schriftopvatting stelt Gaffin dat bij echte uitleg ook toepassing behoort. Die twee kunnen wel onderscheiden maar niet gescheiden worden omdat de Bijbel de stem is van de levende God. Dat neemt niet weg dat in deze studie welbewust het accent valt op de uitleg. en dat in de wetenschap dat een goede toepassing niet zonder goede uitleg.

Gaffin benadrukt de vervulling van de heilsgeschiedenis in de dood en opstanding van Christus en de heilshistorische betekenis van Pinksteren. Feitelijk is het hele Nieuwe Testament eschatologisch van karakter in vergelijking met het Oude Testament. Immers met de komst van Christus en van de Geest is de heilstijd aangebroken, terwijl de volle doorbraak van het heil nog toekomst is en deze bedeling gekenmerkt wordt door verdrukkingen om Christus’ wil.

In navolging van anderen laat de auteur zien dat de structuur van Paulus’ theologie in het teken staat van het reeds en het nog niet. In de hemel heerst Christus aan de rechterhand van Zijn Vader en gelovigen hier op aarde zijn met Hem verenigd. De volle zaligheid wordt bij de wederkomst ontvangen.

Gaffin weet zich een leerling van zowel Geerhardus Vos als Herman Ridderbos. Vos wordt wel de vader van de bestudering van bijbelse theologie in gereformeerde vorm genoemd. Ridderbos schreef een standaardwerk over Paulus. Gaffin geeft dat zelf niet aan, maar naar ik meen komt bij hem onder de koepel van de heilsgeschiedenis het persoonlijke element van de boodschap van Paulus toch meer uit de verf dan bij Ridderbos.

Zeer terecht betoogt Gaffin de unieke betekenis van Pinksteren. In het boek Handelingen worden een aantal uitbreidingen van het Pinkstergebeuren beschreven. De doop met de Heilige Geest valt ook de Samaritanen en heidenen die in Jezus als de Zoon van God leren geloven ten deel. Uit deze uitbreidingen van Pinksteren mag niet worden geconcludeerd dat wij daar waar de volle nieuwe bedeling is doorgebroken de wedergeboorte en doop met de Heilige Geest chronologisch van elkaar mogen scheiden.

Pinksteren is het permante zegel van de rechtvaardiging en aanneming tot kinderen van de kerk. Als we geroepen worden tot de gemeenschap met Christus ontvangen we de Geest dan ook als Geest van aanneming tot kinderen. Zo is de Geest als de blijvende bron van vernieuwing en heiliging. De brieven van Paulus laten ons zien dat elke ware christen in de Heilige Geest is gedoopt. Wel moeten christenen hun leven lang met de hele Geest worden vervuld en daar dan ook naar staan.

Bij het leven door de Geest behoren ook het lijden met Christus. Het lijden met Christus en de voortgang van Evangelie staan niet in een gespannen verhouding tot elkaar maar zijn juist met elkaar verbonden. Van Paulus kunnen we leren, zo stelt Gaffin terecht, dat vrucht op het Evangelie in de weg van verdrukking en lijden wordt gerealiseerd.

Gaffin schreef een inhoudsrijk en toegankelijk werk. Terecht geeft hij aan dat de boodschap van Paulus op meer dan één manier kan worden beschreven. Manieren die elkaar niet tegenspreken maar aanvul-len. Zeker is wel dat het centrum van de theologie van Paulus Gods verlossingwerk is, geopenbaard in de zending van Zijn Zoon.

Richard B. Gaffin Jr., In the Fullness of Time: An Introduction to the Biblical Theology of Acts and Paul (Wheaton: Crosswaybooks, 2022), hardcover 448 pp., $44,99 (ISBN 9781433563348)