Archibald Alexander. Een getuige van Christus en een vriend en metgezel van allen die Gods Naam ootmoedig vrezen

Een getuige van Christus

Archibald Alexander (1772-1851)) was de eerste hoog­leraar van het in 1812 gestichte Princeton Theological Seminary. Charles Hodge was één van de drie eerste studenten van Alexander uit 1812. Hij was ongetwijfeld zijn bekendste student. In een toespraak die Hodge in 1874 hield bij de her-opening van de kapel van Princeton Theological Seminary zei hij: ‘Studenten die deze hogeschool binnenkwamen toen  haar eerste hoogleraren nog leefden, zagen dat het beeld van Christus hen voor ogen werd geschilderd, niet door beeldhouwwerk of andere menselijke kunst maar zoals de Heilige Geest Hem portretteert op de bladzijden van  Gods Woord: en het is door het zien van dat beeld dat mensen naar hetzelfde beeld van heerlijkheid tot heerlijkheid veranderd worden.’

Een eenvoudig prediker

Alexander bereidde zijn preken grondig voor, maar geleerdheid ging bij hem niet ten koste van eenvoud. Dat blijkt uit het bewaarde getuigenis van een oude zwarte Amerikaan. Deze oude zwarte Amerikaan in New Jersey in Noord‑Ame­rika bezocht geregeld een kerk, waarin kandi­daten in de theologie werden toege­laten om bij beur­ten te preken. Oprecht en nederig als deze zwarte christen was, kwam hij telkens thuis met de klacht dat hij te weinig verstand had om de meestal geleerde redevoeringen te volgen. Hij had nog groter moeite om het weinige dat hij begreep te onthouden. Die geleerde heren, hij kon ze niet begrijpen.

Maar op een keer kwam hij toch met grote blijdschap uit de kerk thuis. Want die dag had, volgens zijn verhaal, nu eens een even arme, ongeletterde, oude man, als hij zelf was, gepreekt. Die had hij goed kunnen volgen. Hij geloofde wel niet dat deze man veel wist. Misschien deugde hij wel niet om voor andere mensen te spreken, maar voor hem was het precies genoeg geweest. Hij had het begre­pen, kon het onthouden. Bij deze prediker wilde hij voortaan wel naar de kerk gaan. Bij nader onderzoek bleek dat de oude, ongeletterde prediker de beroemde professor dr. Archibald Alexander was geweest, van wie nog vele boe­ken in omloop zijn. Toen het verhaal hem ter ore kwam, zei dr. Alexander dat hem in zijn hele leven nooit groter lof voor zijn prediking was toegezwaaid.

Een vriend en metgezel van allen die Gods naam ootmoedig vrezen

Alexander wenste een vriend en metgezel te zijn van allen die Gods Naam ootmoedig vrezen. Als jong predikant maakte hij samen met een college een reis vanuit Virginia naar New England. Onder het dak van een landheer maakte hij op die reis kennis met een eenvoudige baptistenpredikant die niet meer dan basisonderwijs had genoten. Ik laat Alexander zelf aan het woord:

‘Dhr. Yarborough ver­tel­de ons dat hij een baptistenprediker als molenaar in dienst had, die zo gauw als hij zijn werk beëindigd, had zou komen. Tegen het in­vallen van de avond kwam een oude man in ruwe kleding, met een leren voor­schoot en met weet ik niet hoeveel gereedschap bij zich, het huis bin­nen en ging hij op de trap zitten. Noch ik, noch dhr. Grigsbury hadden ooit con­tact gehad met predikers zonder opleiding, en wij waren ver­baasd dat deze handwerkman pretendeerde te kunnen preken. Toen wij naar bed gingen bleek dat wij onze kamer met dhr. Shelburne, want dat was de naam van de oude man, moesten delen.

Ik voelde mij gedrongen hem naar zijn roe­ping tot het ambt te vragen. Voetstoots ging ik ervan uit, dat de oude man onkundig was. Daarom begon ik met hem te vragen, wat hij onder een roeping tot het ambt verstond. Mr. Shelburne voelde de ei­genlijke strekking van mijn vraag onmiddellijk aan en in plaats dat hij een alge­meen ant­woord gaf, vertel­de hij uit zijn eigen leven en gaf hij weer hoe hij ertoe geleid was te mogen geloven, dat God hem als predi­ker geroepen had. (…) Toen de oude molenaar klaar was, voel­de ik mij meer geneigd aan mijn eigen roeping tot aan het ambt te twijfe­len dan aan de zijne.’

N.a.v. Travis Fentiman (red,), God, Creation and Human Rebellion:  Lecture Notes of Archibald Alexander from the Hand of Charles Hodge (Grand Rapids: Reformation Heritage Books, 2019), hardcover  192 pp., $ 22, — (ISBN 9781601787194)

Travis Fentiman, kandidaat binnen de Free Church Continuing, stuitte op internet op de aantekenin-gen die Charles Hodge tijdens de colleges dogmatiek van Alexander maakte. Met hulp van anderen ontcijferde hij dit manuscript en vorige jaar verscheen het in druk. James M. Garretson, die als een groot kenner van de Princeton-theologen geldt, schreef een heel mooie inleiding op deze uitgave. De aantekeningen van Hodge gaan over de leer van God en van de mens. God, Creation and Human Rebellion  biedt als het ware een venster op het collegezaaltje waar Alexander doceerde. De kracht van Alexander was zijn combinatie van grote geleerdheid, leerstellige helderheid en persoonlijke godsvrucht.