Dat het boek Prediker een Bijbelboek is dat bij de uitleg vragen oproept, zal niemand ontkennen. Meerdere Bijbelwetenschappers beschouwen het als een soort indringer onder de boeken van het Oude Testament. Het wordt ook gezien als een boek dat geen werkelijke waarde heeft voor een gelovige onder de nieuwe bedeling. Er zijn ook voorbeelden van mensen die weinig hebben met de Bijbel en het christelijke geloof maar zich wel kunnen vinden in het boek Prediker dat een sceptische levensvisie zou aanhangen..
Geheel anders is de benadering van Benjamin Shaw, hoogleraar Hebreeuws en Oude Testament aan het Greenville Presbyterian Theological Seminary in Taylors, South-Carolina. Bij de Britse uitgeverij The Banner of Truth verscheen van zijn hand een boekje over Prediker waarin hij in 22 korte hoofd-stukken het gehele boek uitlegt. De titel luidt Ecclesiastes: Life in Fallen World (Prediker. Leven in een gevallen wereld). Shaw houdt vast aan de zienswijze dat het boek geschreven is door Salomo.
Een veel gebruikt argument is dat de taal van Prediker een vroege datering niet toelaat. Het is geschreven in Laat Bijbels Hebreeuws. Nu zijn er hebraïci die hierbij vragen hebben. Volgens hen weerspiegelt het Hebreeuws van Prediker een noordelijke vorm van Hebreeuws. Uit de literatuur-verwijzingen blijkt dat Shaw zich hierbij aansluit. David Carr heeft op een andere mogelijkheid gewezen. Ook hij houdt vast aan Salomo als auteur, maar meent dat het boek na de ballingschap een taalkundige update kreeg.
Verhelderend is de relatie die Shaw legt tussen Prediker en Genesis 1-11. Zowel de verzoeking van wijsheid, genot en macht wordt beschreven als het juiste gebruik. Opmerkelijk is dat in Prediker zevenmaal de uitdrukking ‘kinderen van de mens’ voorkomt. Men zou ook ‘zonen van Adam’ kunnen vertalen. Eveneens opmerkelijk is dat de naam ‘God’ veertigmaal voorkomt. Het is moeilijk voor te stellen dat deze getallen toevallig zijn. Het is ook een argument voor de eenheid van het boek Prediker. Menig Bijbeluitlegger meent dat het slot van Prediker met de oproep ‘Vreest God en houdt Zijn geboden’ in de wetenschap dat er eenmaal een gericht komt, een latere toevoeging is. Met Shaw wijs ik deze zienswijze van de hand en ga ik uit van de eenheid van het boek.
Het telkens weerkerende woord in Prediker is het Hebreeuwse woord chèbèl. Dat wordt in de Statenvertaling met ijdelheid vertaald. De Statenvertalers sluiten daarin bij de Vulgata, de Latijnse vertaling van de Bijbel. Tegenwoordig wordt door velen de vertaling ‘zinloos’ bepleit. Terecht wijst Shaw dit van de hand. Deze vertaling geeft het woord chèbèl een lading die het niet heeft en suggereert een scepticisme dat ook in het boek Prediker niet is te vinden. Shaw pleit dan ook voor de vertaling ‘voorbijgaand’ of ‘vluchtig’.
Hier op aarde gaat alles voorbij. Als we afzien van Gods grote daden in de geschiedenis is er geen nieuws onder de zon. We mogen ook zeggen dat bij Prediker het besef leeft dat het echte en blijvende nieuws van boven de zon komt. Gods beleid is hier op aarde voor ons menigmaal niet te doorgronden. In deze gevallen wereld treft hetzelfde lot goddelozen en rechtvaardigen. Wordt men gezegend, dan mag men van die zegeningen genieten, maar dan wel in de wetenschap dat zij van de Schepper afkomstig zijn. In voorspoed en tegenspoed past ons de houding God te vrezen en in Zijn wegen te bewandelen. Voor wie de Engelse taal beheerst, kan ik dit boekje hartelijk aanbevelen.
Benjamin Shaw, Ecclesiastes: Life in Fallen World (Edinburgh: The Banner of Truth, 2019), paperback 168 pp., £7,– (ISBN 9781848718685)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 