Een onwaarschijnlijke bekering.

De stichtende waarde van bekeringsgeschiedenissen

De eeuwen door zijn er autobiografische bekerings­geschie­denissen ge­schre­ven. De bekendste is wel de Belijdenissen van de kerkvader Augustinus. Ik weet dat de Belijdenissen méér is dan een bekerings-geschiedenis, maar dat neemt niet weg dat het toch ook een bekerings­geschiedenis is. Ik denk ook aan Genade overvloeiende voor de voornaamste der zondaren van John Bunyan en Genade brengt mij thuis (An Authentic Narrative) van John Newton. Niet alle bekerings­geschie­denissen, al dan niet autobiografisch, zijn even nuttig om te lezen, maar dat geldt ook van preken.

Dat kan dus geen argument zijn om hoe dan ook een bekeringsgeschiedenis terzijde te leggen. Uit het feit dat er slechte preken worden gehouden, trekken wij toch ook niet de con­clusie dat dit element beter uit de eredienst kan worden geschrapt. Wel moet ik zeggen dat de Angel­sak­si­sche kerkgeschie-denis veel en veel rijker is aan echt stichtende biografieën en autobio­grafieën dan de Nederlandse. Daar zijn er toch wel veel die je beter ongelezen kunt laten of waarvan je in ieder geval moet zeggen dat lezing je weinig wijzer maakt.

In 2014 verscheen de Nederlandse vertaling van The secret thoughts of an unlikely convert (Een onwaarschijnlijke bekering), de levensgeschiedenis van Rosaria Champagne Butterfield. De be­keringsgeschiedenis van Rosaria Champagne Butterfield is de moeite van het lezen zonder meer waard. Ze laat ons zien dat de Heere nog werkt en dat er nog altijd genade is voor de grootste van de zondaren. Ik waardeer het bijzonder dat De Banier deze bekeringsgeschiedenis in vertaling uitbracht.

*

‘Niemand kiest voor Jezus. Christus kiest voor jou’

Rosaria Champagne Butterfield was van huis uit rooms-katholiek. Als tiener groeide zij van de kerk en van het christelijke geloof weg. Zij ontwaarde bij zichzelf een lesbische gerichtheid en heeft jaren met een vriendin samengeleefd. Achteraf gezien, vormde de mail van een predikant van de Reformed Presbyterian Church, een behoudende Amerikaanse kerk die de Geloofs­belijdenis van Westminster als grondslag heeft, een keerpunt in het leven van deze hoogleraar Engelse letterkunde.

Na een verdediging van de homoseksuele levenswijze in de pers door Rosaria ontving zij zowel haat-mails als fanmails. De mail van ds. Ken Smith paste noch in de ene noch in de andere cate­­gorie. Ds. Smith wilde weten hoe zij haar overtuiging fundeerde. Er ontstond een mail­wisseling die al heel spoedig gevolgd werd door bezoeken aan ds. Smith en diens vrouw.

Naar vrienden en naar zichzelf toe hield Rosaria lang vol dat dit contact in het kader stond van aca-demisch onderzoek naar religieus rechts. Echter, op een zondagmorgen terwijl zij nog altijd een les-bische relatie had, ging zij bij ds. Smith naar de kerk. Haar kennissen begonnen zich steeds bezorgder te maken over haar interesse voor het christelijke geloof en dan nog wel in zeer orthodoxe vorm. Eerder dan Rosaria dat zelf in de gaten had, vreesden zij vanuit hun optiek dat Rosaria wel eens christen kon worden. Hun vrees werd inderdaad bewaarheid.

Naar haar omgeving toe vormde een lezing die zij hield bij de opening van een academisch jaar een publiek keerpunt. Heel expliciet stelde zij dat Salomo het voorbeeld van de hoogste wijsheid is en kwam zij er openlijk voor uit dat de vreze des Heeren het begin van ware wijsheid is. Zij had inmiddels haar lesbische relatie beëindigd.

Rosaria trad toe tot de Reformed Presbyterian Church. In een interview die het RD haar afnam, noemde zij trots en lust als hoofdzonden en zei ze dat voor een christen de ziel van een mens het meest bepalend is en niet de seksualiteit. De mens is allereerst drager van een ziel en dan pas drager van seksualiteit. Dezelfde zaken komen in Een onwaarschijnlijke bekering uitvoeri­ger aan de orde.

Afwijzend uit Rosaria zich over benaderingen waarbij het uitgangspunt is dat je door een bepaald stappenplan te volgen een christen wordt. Zij noemt in dat verband de naam van Rick Warren. Daartegenover stelt zij en nu citeer ik haar letterlijk: ‘Mijn hele lichaam kwam in opstand tegen die manier van denken. Ik ben een praktijkvoorbeeld. Ik koos niet voor Jezus. Niemand kiest voor Jezus. Christus kiest voor jou en anders ben je dood. En nadat Christus voor jou heeft gekozen, reageer je, omdat het wel moet.’

Haar bekering zette heel haar leven op zijn kop. Zij beëindigde niet alleen haar lesbische relatie, maar raakte ook vrienden kwijt. Dvd’s en cd’s werden opgeruimd. Tijdschriften gingen de deur uit. Zij ging zich anders kleden enz. Haar bekering had iets van een frontale botsing. Het leven van haar bekeringsgeschiedenis kan ons inzicht geven wat er allemaal verandert in een leven van iemand die seculier-liberaal dacht en hoe groot de impact is van de overgang naar orthodox christelijk geloof.

*

God maakt alle dingen nieuw

Ten aanzien van seksualiteit maakt Rosaria de behartigenswaardige opmerking dat grapjes over seksualiteit een christen niet betamen of het nu homoseksualiteit of heteroseksualiteit betreft. Diep beschamend is dat zelfs op bruiloften van orthodoxe christenen in toespraken grapjes of bedenkelijke zinspelingen te horen zijn. Zij noemt dat veel jongeren die in hoererij leven of op internet naar porno kijken, van gedachte zijn dat binnen hun huwelijk het verlangen naar on­geoor­loofde seks zal verdwijnen. Dat is echter een illusie. Seksuele zonde moet worden gedood. Met minder kan het niet, want na het doden van seksuele zonden overblijft, is seksua­liteit die staat binnen de door voor God gegeven kaders.

Bij Rosaria verdwenen geleidelijk haar lesbische gevoelens. Wel maakt zij duidelijk dat ver­ge­ving van zonden wezenlijker is dan genezing. De Heere heeft haar leven zo geleid dat zij trouw­de met Kent But­terfield, een predikant van de kerk waar zij zich bij had gevoegd. Hun huwelijk werd niet door de kinderzegen bekroond. Wel adopteerden Kent en Rosaria vier Afro-Ame­rikaanse kin­deren die via thuisonderwijs les krijgen.

Als gemeentestichters stelden Kent en Rosaria hun woning voor gemeenteleden en ook voor anderen open. Jongeren hadden daarbij een speciale plaats in hun hart. Zij betrachtten echt de deugd van christelijke herbergzaamheid. Na de adoptie van hun kinderen moesten zij hierin wel een stap terug doen en werd hun focus anders. De constante was dat een christen er niet is voor zichzelf. Een ware christen leeft voor God en heeft daarom oog voor de ander. Een constante is ook dat alle mensen bekering nodig hebben en wij nie­mand mogen afschrijven of na zijn bekering hem telkens weer in negatieve zin met zijn verleden mogen associëren.

*

Bekering en cultuur

Elke biografie of autobiografie geeft niet alleen een kijk in de ziel en het leven van de be­schre­vene, maar doet je ook het maatschappelijke en culturele klimaat proeven waarin de be­schrevene zich bewoog. Voor Augustinus was dat de laat antieke samenleving waarin de Kerk toch een sacramentalistischer kleur had dan de kerk van de Reformatie en de uiterlijke een­heid van de Kerk onbetwist was. In de herinneringen van aan het einde van de zeven­tiende en het begin van de achttiende eeuw levende Thomas Halyburton wordt je dieper nog dan bij Augustinus het geval is, deelgenoot gemaakt van zijn intellectuele twijfels bij het chris­telijke geloof, maar ook hoe de Heere hem ervan verloste.

Bij Rosaria proef je de Amerikaanse cultuur waar nog altijd het christelijke geloof dominanter is dan in Europa. Je proeft ook een academische cultuur van mensen die graag met elkaar spre­ken over de grote vragen van het leven. Door haar bekering leert Rosaria bij de beant­woor­ding van die vragen de Schrift als norm hanteren. De passie waarmee thuis­onderwijs wordt verdedigd – zonder overigens de­genen die een andere keuze maken te veroordelen – is ge­relateerd aan het feit dat in de Verenigde Staten thuisonderwijs een wijd verbreid feno­meen is. Dit in tegenstelling tot Europa.

Er zijn elementen van de Amerikaanse cultuur waar­mee we minder gelukkig moeten zijn, maar die zijn in Een onwaarschijnlijke bekering nau­we­lijks aanwezig. Wel noem ik het feit dat de kerk heel sterk als een vereniging wordt gezien. Die kerkvisie past helemaal in het Amerikaanse vrijheidsideaal, maar bijbels gezien wordt zo te weinig recht gedaan aan het feit dat de Kerk er allereerst is dankzij Gods trouw.

Hoewel qua taal anders verwoordt dan men in Nederland in de gereformeerde gezindte pleegt te doen en vanuit een iets andere insteek, functioneert bij Rosaria ook de notie van tweeërlei kin­deren van het verbond. Dan moet voor ons de inhoud belangrijker voor ons zijn dan de ver­pakking, insteek en verwoording. Temeer als wij ons realiseren dat christenen met een andere culturele achter­grond ook bij ons door een stuk verpakking plegen te moeten heen­kijken.

*

De waardigheid van het Evangelie

 Mij viel ook op hoezeer Rosaria de Psalmen liefheeft. In de kerk waartoe zij behoort – de Refor­med Presbyterian Church – worden in de diensten, evenals dat bij ons het geval is, alleen Psal­men gezongen en dan ook nog eens zonder orgelbegeleiding, maar wel vaak meerstemmig. Uitgebreid en gedocumenteerd verdedigt Rosaria Champagne Butterfield deze praktijk. Ik wil vooral onze jonge mensen erop wijzen en hen vragen ook daarvan kennis te nemen.

Rosaria Champagne Butterfield brengt ook naar voren dat de predikant die haar het Evangelie uitlegde, het niet deed zoals een vertegenwoordiger in tweedehands auto’s. De waardigheid van de presentatie paste bij de waardigheid van de boodschap. Helaas zien wij dat ook binnen de gereformeerde gezindte op meerdere bijeenkomsten – zeker bijeenkomsten op de jeugd gericht – toch wel een erg wereldse presentatie en muziek­stijl wordt gehanteerd en daarbij worden vaak ook liederen gezongen waarvan zeker een aantal de bijbelse toets niet kan doorstaan.

Laat ieder voor zich de geesten be­proeven of zij uit God zijn. Calvijn begreep al dat bij de bood­schap van het Evangelie melodieën behoren die de mens met ontzag en eerbied voor God ver­vul­len. De boodschap van verzoening, geloof en bekering kan niet op een diskjockeyachtige wijze worden gepresenteerd. Gebeurt dat wel, dan blijkt telkens weer dat zo’n boodschap toch een ander evangelie bevat dan het Evangelie van enkel genade, van vergeving en bekering.

Wie die boodschap verstaat, wordt met eerbied en ver­won­dering vervuld. Die mag hier in be­gin­sel en straks in volkomenheid Gods lof bezingen. Ik hoop dat mensen het boek van Rosaria Cham­pagne Butterfield zo lezen en de enkele graat die zij tegenkomen, terzijde leggen. Zij heeft haar levens-geschiedenis zo beschreven dat anderen er van kunnen leren en moed uit schep­pen. Het belangrijkste is wel dat God echt wonderen doet. Wat bij mensen onmogelijk is, is mogelijk bij Hem.

Rosaria Champagne Butterfield, Een onwaarschijnlijke bekering. Het verhaal van een hoogleraar Engels die het christelijk geloof ontdekt, vertaling Liesbeth Goedbloed ( Apeldoorn: De Banier, 2014), paperback 336 pp., €16,95 (ISBN 97809011735)