In de serie Short Studies in Systematic Theology van uitgeverij Crossway Books schreef Gerald Bray, hoogleraar theologie aan Beeson Divinity School en directeur van de anglicaanse Latimer Trust, een deeltje over de eigenschappen van God. Voor een christen is het antwoord op de vraag wie God is van het hoogste belang. In dat licht is het zeer begrijpelijk dat binnen de kerk de eeuwen door aandacht is geschonken aan de eigenschappen van God.
Bray geeft aan dat wie in het licht van de Bijbel nadenkt over God, altijd begint met het gegeven dat God Schepper is en daarmee wezenlijk van de schepping onderscheiden. Dat is het grote verschil tussen het Griekse en het Bijbelse denken. De kerk heeft concepten uit het Griekse denken gebruikt om te doordenken wie God is. Terecht zegt Bray dat het wel om een gekerstend gebruik gaat.
De kerk wist dat het zijn van God fundamenteel onderscheiden was van het zijn van de mens. Als het gaat om de eigenschappen van God is een bekend onderscheid dat tussen de onmededeelbare en mededeelbare eigenschappen. Bray houdt daaraan vast. Hij spreekt over essentiële en relationele eigenschappen.
Binnen het Nieuwe Testament is 1 Tim. 1:17 een kerntekst met betrekking tot Gods eigenschappen. Daar lezen we dat God onsterfelijk en onzienlijk is. alleen al de negaties maken duidelijk dat God het begrip van de mens te boven gaat. Terecht stelt Bray dat wat in de kerkgeschiedenis in een filosofisch taalkleed is verwoord, in de Schrift zelf aanwezig is. Hij gaat niet mee met de helaas wijd verbreid geraakte gedachte dat de Bijbel geen aanleiding geeft om over God te spreken los van en boven deze werkelijkheid. Bray laat zien dat het Bijbelse spreken over God een metafysica veronderstelt.
We kunnen Gods eigenschappen niet van God Zelf losmaken of van elkaar isoleren. Dat heeft te maken met wat in de theologie de simplicitas of eenvoudigheid van God is genoemd. Al Gods eigen-schappen leggen elkaar uit. God wordt op geen enkele wijze door een werkelijkheid buiten Zichzelf bepaald.
Zeer verhelderend is de uitleg die de auteur geeft van de impassibilitas van God. Als Schepper is God boven lijden verheven. Hij kan niet door iets of iemand buiten Hem beschadigd worden en wordt niet door hartstochten overvallen. Geen eigenschap van God is door de kerkvaders zo onderstreept als deze.
In relatie met de impassibilitas van God spraken de kerkvaders over de vleeswording van de Zoon. Het wonder van het Evangelie dat Hij Die niet kon lijden (namelijk als God) geleden heeft (als mens). Alleen omdat God werkelijk boven de tijd is verheven en de onveranderlijke in Zichzelf is, kan Hij de mens redden. Bray laat zien dat in de klassieke theologie het spreken over Gods onveranderlijkheid en impassibilitas verbonden is met de wetenschap dat Hij Zich werkelijk over hen ontfermt.
De auteur wijst op het belang van het onderscheid tussen het ene wezen van God en de drie personen binnen het ene wezen. Het persoon-zijn behoort niet bij Gods wezen zoals Zijn eigenschappen. De eigenschappen van God gelden namelijk elk van de drie personen.
Als het gaat om Gods relationele eigenschappen kent Bray een ereplaats toe aan Gods liefde. Omdat er binnen het ene wezen van God drie personen zijn, heeft God geen werkelijkheid buiten Zichzelf nodig om lief te hebben. Wanneer hij stelt dat wij feitelijk alleen over Gods heiligheid en rechtvaar-digheid kunnen spreken in Zijn relatie tot de mens, heb ik aarzelingen. Hierbij komt toch in Gods relatie tot de mens Zijn diepste innerlijk openbaar. Ik vind hier Bray niet helemaal helder.
Bray besluit zijn boekje met een gezien de omvang ervan uitvoerig appendix waarin hij naar voren brengt hoe in de loop der eeuwen binnen de kerk over Gods eigenschappen is gesproken. Zijn boekje is een zeer instructief boekje. Het maakt niet alleen duidelijk hoezeer God van ons verschilt, maar ook dat Hij met ons in contact wil treden. Om de relatie tussen Hem en de mens die door de zondeval werd verbroken, te herstellen zond God Zijn Zoon. Een kind van God zijn we niet omdat wij naar Gods beeld zijn geschapen, maar omdat wij gereinigd zijn door het bloed van de Zoon.
Dit is een wel heel belangrijke gedachte. Meer en meer horen we zonder enige verdere toelichting dat wij als mens waardevol zijn in Gods ogen. Echter, als dat waar is, had de Bijbel met Genesis 2 moeten stoppen. Sinds de zondeval zijn we van huis vijanden van God die verzoening met God en weder-geboorte nodig hebben, om Hem te kennen en te verheerlijken.
Wie aan deze werkelijkheden deel mag hebben, wenst meer van Gods eigenschappen te weten om zo een God verheerlijkend leven te leiden. Bray schreef een boekje dat ons niet alleen helpt om na te denken maar ook om te mediteren over de eigenschappen van God.
Gerald Bray, The Attributes of God: An Introduction, Short Studies in Systematic Theology (Wheaton: Crossway Books, 2021), paperback 160 pp., $15,99 (ISBN 9781433561177)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 