Sinds de negentiende eeuw slaat menig bijbelwetenschapper de historische betrouwbaarheid van de bijbelse gegevens over de geschiedenis van Israël niet hoog aan. Sommige eigentijdse wetenschappers gaan zelfs zover dat zij menen dat het bijbelse Israël nooit heeft bestaan, maar een fictie is uit de tijd na de Babylonische ballingschap. In A Biblical History of Israel geven Iain Provan, V. Philips Long (beiden verbonden aan het Regent College te Vancouver) en Tremper Longman III (verbonden aan het Westmont College te Santa Barbara, Californië) een geheel andere benadering.
De auteurs van A Biblical History of Israel wensen maximaal recht te doen aan de bijbelse gegevens. Het resultaat van hun benadering laat zien dat men met een open houding wetenschap kan bedrijven en toch Schriftgetrouw zijn. A Biblical History of Israel valt in twee delen uiteen. Het eerste deel is een analyse van wat historie en historiografie is. In het tweede deel wordt de geschiedenis van Israël vanaf de roeping van Abraham tot en met de terugkeer uit de ballingschap beschreven.
Fundamenteel in de benadering van de genoemde drie auteurs is dat de beantwoording van de vraag of de Bijbelse gegevens betrouwbaar zijn vooral berust op het feit of men het getuigenis daarvan wil aanvaarden. Het feit dat de Bijbelse gegevens voor een niet onbelangrijk deel niet gecheckt kunnen worden door buitenbijbelse gegevens, wil niet zeggen dat zij niet vertrouwd kunnen worden. Alle geschiedschrijving gaat uit van getuigenissen waarvan men de betrouwbaarheid aanvaardt en die men vervolgens ordent, selecteert en in een perspectief zet.
Met betrekking tot dat laatste element is Bijbelse geschiedschrijving dus niet uniek. Geschied-schrijving is nooit een herhaling van de geschiedenis maar een bepaalde interpretatie ervan. Dat geldt zeker voor de Bijbelse geschiedschrijving. Zij steek het perspectief van waaruit zij de geschiedenis van Israël schrijft niet onder stoelen of banken. Dat maakt haar echter als zodanig als historische bron niet minder relevant.
Provan, Long en Longman gaan ook in op de verhouding tussen archeologische gegevens en geschre-ven bronnen. Zij bestrijden de gedachte dat archeologische gegevens eenvoudiger te interpreteren zijn dan geschreven bronnen. Archeologische gegevens laten allereerst iets zien over de maat-schappelijke en sociale omstandigheden. De datering en meer nog het relateren ervan aan historische gebeurtenissen is minder eenvoudig. Zeker is dat dit nooit kan gebeuren zonder geschreven bronnen.
De auteurs wijzen op de inconsistente houding van sommige Bijbelwetenschappers die aan archeo-logische gegevens maximaal gewicht toekennen als de relatie tot de Bijbelse geschiedschrijving niet eenvoudig is, maar de betekenis ervan relativeren als deze convergeren. Belangwekkend in verband met de archeologische gegevens is de interpretatie die zij bieden van de intocht van het volk Israël in Kanaän. De auteurs bestrijden dat het boek Jozua enerzijds en het boek Richteren anderzijds daarvan een tegenstrijdig verslag afleggen. Jozua vertelt de onderwerping van het land in een aantal veldslagen en Richteren de feitelijke inbezitneming van het land die veel en veel langer duurde.
Provan, Long en Longman geven er de voorkeur aan om de uittocht in de vijftiende eeuw vóór Christus te dateren. Het feit dat pas in de dertiende eeuw in een buitenbijbelse bron voor het eerst over Israël wordt gesproken, wil niet zeggen dat Israël pas sinds die tijd in Kanaän aanwezig was. In navolging van B. Wood pleiten de auteurs ervoor om de verwoesting van Jericho waarvan gevallen muren getuigen rond 1400 vóór Christus te dateren en zo te relateren aan de verovering ervan onder leiding van Jozua.
Provan, Long en Longman brengen naar voren dat de literaire structuur die Bijbelse verhalen ver-tonen, niet mag worden uitgespeeld tegen de betrouwbaarheid ervan als historische bron. Zij wijzen op de analogie van de portretkunst. Een portret bedoeld zowel een kunstwerk als een getrouwe weergave van de uitgebeelde persoon te zijn. Al met al is A Biblical History of Israel een belang-wekkend boek.
Iain Provan, V. Philips Long en Tremper Longman III, A Biblical History of Israel, second edition (Louisville/Londen: Westminster John Knox Press, 2015), paperback 514 pp., $50,00 (ISBN 9780664239138)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 