Jonathan Israel (1946-heden) is emeritus-hoogleraar moderne Europese geschiedenis aan het Institute for Advance Study in Princeton. Eerder was hij hoogleraar Nederlandse geschiedenis en instituties aan de Universiteit van Londen. In die hoedanigheid schreef hij het magistrale standaard-werk De Republiek, 1477-1816. Een standaardwerk dat in vertaling bij Van Wijnen verscheen.
Inmiddels heeft Israel ook een aantal omvangrijke studies over de Verlichting op zijn naam staan. Ook daarvan verschenen bij Van Wijnen vertaling. Het boek Lopend vuur. Hoe de Amerikaanse Revolutie de wereld in vlam zette, 1775-1848 sluit daarbij aan. Het verscheen in 2017 en in 2020 kwam de Nederlandse vertaling bij Van Wijnen uit.
De Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd is voor Israel vooral een geschiedenis van ideeën. In dit boek laat Jonathan Israel zien hoe de Amerikaanse Revolutie de hele wereld in vlam zette. De ideeën van founding fathers werden een inspiratiebron voor revoluties en nieuwe grondwetten in Frankrijk, Groot-Brittannië, Ierland, Polen, Griekenland, Canada, Brazilië, België – én Nederland.
Uitvoerig en diepgaand beschrijft de sterke stroming behandelt die opkwam in Amerika om de Ver-lichting te beteugelen. Door de ontsporingen in Frankrijk won deze stroming aan kracht Deze tegen-beweging kwam voor het eerst aan de oppervlakte toen de verschillende staten hun constituties opstelden.
De controverse tussen de aanhangers van de Radicale Verlichting onder leiding van Jefferson en hen die meer de Gematigde Verlichting voorstonden, met onder andere John Adams. De sympathie van Israel ligt duidelijk bij de Radicale Verlichting. Dat ligt voor mij anders Betreurenswaardig is dat in de nieuwe republiek stemmen die pleitten voor de vrijlating van slaven vrij spoedig verflauwden.
Ik miste in dit magistrale boek de naam van John Witherspoon, de enige predikant die de Onafhan-kelijkheidsverklaring ondertekende. Graag had ik gezien dat juist ook zijn zienswijze was behandeld bij de beantwoording van de vraag wat het karakter van de nieuwe republiek moest zijn. Temeer omdat Whiterspoon als een evangelical kan worden getypeerd. Dit alles neemt niet weg dat Israel opnieuw een magistraal werk deelt. Ook wie de sympathie van de auteur voor de Radicale Verlichting niet deelt, zal dat volmondig beamen.
Jonathan Israel, Lopend vuur. Hoe de Amerikaanse Revolutie de wereld in vlam zette, 1775-1848, vertaling Arend Smilde (Franeker: Van Wijnen, 2020), hardcover 840 pp. € 59,50 (ISBN 9789051945546)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 