Augustinus is de meest productieve kerkvader geweest en met recht wordt hij de kerkvader van het Westen genoemd. Zowel Rome als de Reformatie zijn aan hem schatplichtig. De westerse cultuur is op allerlei wijzen door Augustinus gestempeld.
In de door Christian Focus uitgegeven serie Early Church Fathers verzorgde Bradley G. Green een deeltje over Augustinus. De bedoeling van de serie is om in een kort bestek inzicht te geven in het leven en denken van een kerkvader. Green die theologie doceert aan Union University in Jackson, Tennessee kan als kenner van Augustinus gelden.
Heel nadrukkelijk vraagt Green zich af waarin protestanten de erfenis van Augustinus hebben verwerkt en wat zij van hem kunnen leren. Naar voren komt dat de Reformatie de genadeleer van Augustinus beter heeft bewaard dan Rome. Na de Reformatie heeft Rome met de veroordeling van het jansenisme – een augustijnse stroming binnen de rooms-katholieke kerk na Trente – nog verder van de genadeleer van Augustinus verwijderd.
Green laat zien dat de kerkvader nog niet het strakke onderscheid kent tussen rechtvaardiging en heiliging zoals de Reformatie dat leerde verwoorden. Augustinus denkt bij rechtvaardiging aan innerlijke heling en vernieuwing. Dat neemt niet weg dat ook Augustinus uitspraken kan doen over de rechtvaardiging waarbij rechtvaardiging vrijspraak is.
In zijn kerkleer waarbij de onzichtbare kerk altijd aanwezig is in de ene ongedeelde zichtbare kerk staat Augustinus verder van de Reformatie af. Dat neemt niet weg dat de zienswijze van Augustinus dat binnen de zichtbare kerk er sprake is van kaf en koren en de kerk tot aan de jongste dag een corpus mixtum is ook door de Reformatoren is overgenomen.
Green laat ook zien hoe belangrijk De Civitate Dei, het magnus opum van de kerkvader, is geweest voor het zicht op de geschiedenis waarvan het hart de geschiedenis van verlossing is. In De Civitate Dei heeft Augustinus ook zijn gedachten over de betekenis van de overheid ontvouwd en wordt ook duidelijk gemaakt hoe de hemelse en uiteindelijke bestemming van een christen zich verhoudt tot ziin taak hier op aarde.
Voor iedereen die de grote kerkvader wil beginnen te begrijpen, is de waardevolle inleiding van Green tot het denken van deze grote kerkvader, een heel goed uitgangspunt. De lezer wordt duidelijk gemaakt wat Augustinus dacht over de grote thema’s van de christelijke waarheid. Met de woorden van de kerkvader zelf wil ik hen die de Engelse taal beheersen, aanmoedigen het boekje van Green ter hand te nemen met: ‘Neem en lees.’
Bradley G. Green, Augustine of Hippo: His Life & Impact, Early Church Fathers (Fearn: Christian Focus Publications, 2020), paperback 224 pp., £8,99 (ISBN 9781527105874)
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 