God leren kennen

Voor het blad Evangelical Magazine schreef James. I. Packer in de jaren zestig van de vorige eeuw een serie Bijbelstudies over God, over Zijn eigenschappen en hoe God de Vader door Zijn Zoon Jezus Christus verloren zondaren met Zichzelf heeft verzoend en zo de weg heeft gebaand voor gemeenschap met Hem. In deze Bijbelstudies komen we Packer in zijn kracht tegen. Luisterend naar wat anderen hebben geleerd, geeft hij op een toegankelijke wijze door wie God is en wat het betekent Hem te kennen. Theologie is voor hem geen puur academische wetenschap, maar met de puriteinen ziet hij theologie als de wetenschap die ons leert godzalig te leven.

In 1973 werden deze Bijbelstudies gebundeld uitgegeven onder de titel Knowing God (God leren kennen). Dit boek werd feitelijk direct een klassieker en is inmiddels in ettelijke talen vertaald. In 1992 kwam een Nederlandse vertaling uit. Het verheugt mij dat in 2022 een herziene editie van deze vertaling verschijnt.

Wij kunnen namelijk het een en ander leren van dit boek van Packer. Geen boek is met de Bijbel te vergelijken. Als geen ander was Packer daarvan overtuigd. Zonder enige reserve beleed hij dat de Bijbel het geïnspireerde en onfeilbare Woord van God is. Wie God leren kennen leest, kan dat met eigen ogen constateren. Om te weten wie God is, moeten we luisteren naar wat God over Zichzelf aan ons heeft geopenbaard.

De Bijbel laat ons zien wie God is en hoe Hij gediend wil worden. Ons denken over God moet dan ook gestempeld worden door de Bijbel als het Woord van God en dat verstaan we alleen op de juiste wijze door de verlichtende werking van Gods Geest. De kracht en betekenis van God leren kennen ligt niet in de laatste plaats daarin dat het ons stimuleert te mediteren over God, over Zijn eigenschappen en over de weg van verzoening met God door het bloed van Christus.

Het gevaar van het lezen van theologische boeken is dat wij de Bijbel zelf minder gaan lezen. Echter, goede theologische boeken zetten ons ertoe aan de Bijbel nog grondiger te gaan lezen. Zij kunnen ons helpen voor het eerst zicht te krijgen op de Bijbelse boodschap. Daarvan geeft de kerkgeschiedenis meerdere voorbeelden. In nog veel meer gevallen zijn ze voor de lezers gebruikt om beter zicht te krijgen op de Bijbelse boodschap.

Het getuigt van hoogmoed en zelfoverschatting om het hulpmiddel van het lezen van goede theologische boeken niet te gebruiken. Wij zijn niet de eersten die de Bijbel lezen, en in de generaties die ons zijn voorgegaan zijn er christenen geweest die een diep inzicht mochten ontvangen in de Bijbelse boodschap en anderen door middel van geschriften daarin hebben laten delen.

Packer zelf heeft zich er nooit voor geschaamd te erkennen dat hij zeer veel heeft geleerd van de puriteinen en hun geestelijke navolgers. Ook dat komt in God leren kennen naar voren. Packer typeerde de puriteinen als geestelijke reuzen. Naar zijn overtuiging zijn dan vele eigentijdse christenen – voorgangers niet uitgezonderd – op zijn best dwergen. Om te vorderen in genade en godzaligheid moeten we ons niet vergelijken met dwergen maar met reuzen. Dat betekent niet dat Packer de puriteinen en hun geestelijke navolgers klakkeloos volgt. Altijd houdt de Schrift zelf voor hem het laatste woord. Ook daarin moeten we Packer navolgen.

God leren kennen maakt ons duidelijk dat het echte kennen van God niet het kennen is van een omstander, laat staan buitenstaander, maar het kennen van God uit ervaring, een bevindelijk kennen. Zo wordt kennis over God verbonden met het kennen van God. Daarin blijven we altijd een leerling.

Als het gaat om God, dan zien we juist in onze tijd dat Zijn liefde vaak uit de Bijbelse verbanden wordt gehaald. God Die liefde is, is ook heilig. God is niet alleen Redder, maar ook Rechter. Als wij Hem niet kennen, zal het ontzagwekkend zijn voor Zijn rechterstoel te moeten verschijnen. Jezus Zelf, Die Zijn leven gaf tot redding van zondaren, zal eenmaal als Rechter verschijnen. Wie niet tot Hem is gevlucht in dit leven en daarom uit en voor Hem is gaan leven, zal eeuwig buiten moeten staan en moeten verblijven in de plaats waar de worm niet sterft en het vuur niet wordt uitgeblust. Deze realiteit wordt in God leren kennen niet verzwegen.

De kern van de Bijbelse boodschap is dat God vijanden met Zichzelf verzoent door Jezus Christus. Mensen die van nature kinderen des toorns zijn, worden op grond van het werk van Christus tot God kinderen aangenomen. Hun wordt de Geest der aanneming tot kinderen geschonken. Packer laat het belang van deze geestelijke zegening zien. Het is onbestaanbaar aangenomen te zijn tot Gods kind en Gods geboden te relativeren. Wie aangenomen is tot Gods kind, wenst er juist naar te leven. Dat leven naar Gods geboden heeft dan geen verdienstelijk karakter. Het is een leven van blijde en dankbare gehoorzaamheid.

Uit eigen ervaring kwam Packer erachter dat een christen hier op aarde niet wordt die hij behoort te zijn. De gedachte dat dit wel mogelijk is, maakt mensen óf hoogmoedig óf wanhopig. Hoogmoedig als men door gebrek aan zelfkennis zaken, gevoelens en gedachten niet als zonde ziet, die het wel zijn. Wanhopig als men meent dat de blijvende strijd tegen het zondige bestaan een bewijs zou zijn van een gebrekkig geloofsleven. Met verwijzing naar het prachtige lied van John Newton I Asked the Lord that I Might Grow, waarvan u in de vertaling een vrije weergave vindt, maakt Packer duidelijk dat juist de blijvende strijd tegen onszelf ons dicht bij God houdt en eraan meewerkt dat wij God beter en inniger leren kennen.

Packer twijfelde er geen moment aan dat aan allen het Evangelie met bevel van bekering en geloof moet worden verkondigd. De grond om tot Christus te gaan, ligt in Zijn uitnodiging om tot Hem te komen. Als wij metterdaad tot Hem komen, doen wij dat omdat de Heilige Geest ons gewillig maakt. Ons geloof is geen aanvulling op het werk van Christus, maar een vrucht ervan.

Daarom mag een ware gelovige er niet alleen zeker van zijn dat hij een kind van God is, maar ook dat hij dat altijd blijft. Gods liefde in Christus is niet afhankelijk van ons geloof, maar de bron van ons geloof. Packer wijst in dit verband op de betekenis van de brief aan de Romeinen. Met de reformatoren is hij ervan overtuigd dat deze brief een samenvatting is van de hele Bijbelse boodschap en ook een sleutel om die boodschap te verstaan.

Binnen de brief aan de Romeinen is dan het achtste hoofdstuk weer het hoogtepunt. Daar lezen we dat als Christus voor ons gestorven is, niets ons kan scheiden van de liefde van Christus. Het feit dat in de kruisdood van Christus en Zijn opstanding die daarop volgde de zaligheid helemaal vastligt, is geen schaduw over het Evangelie, maar laat juist de diepte ervan zien. Wie mag weten dat Christus ook voor hem of haar stierf, mag daarmee ook weten dat het onmogelijk is om verloren te gaan. Dat zou niet alleen met Gods liefde, maar ook met Gods recht strijden. Het is onmogelijk dat de schuld tweemaal betaald zou moeten worden.

Het kruis van Christus is niet alleen de enige, maar ook de volkomen grond van zaligheid. Mijn diepe wens is dat het lezen van God leren kennen ertoe leidt enkel en alleen te roemen in het kruis van Christus en ook daar alleen steun en troost te zoeken bij strijd en aanvechting. Dan denk ik aan Toplady’s gezang Rock of Ages Cleft for Me. In de Nederlandse herdichting van dit lied lezen we:

Vaste rots van mijn behoud,

als de zonde mij benauwt,

laat mij steunen op uw trouw,

laat mij rusten in uw schaûw,

waar het bloed door U gestort,

mij de bron des levens wordt.

Moge dit lied ook uw/jouw levenslied zijn.

N.a.v. James I. Packer, God leren kennen, vertaling ds. Hans Eschbach, tweede herziene druk (Apeldoorn: Novapress, 2022), paperback 352 pp. €32,99 (ISBN 9789063180003), 7-11.