In onze taal zijn er bij mijn weten de laatste tientallen jaren maar twee inleidingen op het Oude Testament gepubliceerd. De bekendst is Literatuur van Oud-Israël van Th.C. Vriezen en A.S. van der Woude. Daarnaast is er Inleiding in het Oude Testament onder redactie van H. Jagersma en M. Vervenne. Geen van deze beide inleidingen gaat uit van de inspiratie door de Heilige Geest en het zelfgetuigenis van het Oude Testament. Bij het eerstgenoemde boek blijkt dat al uit de titel.
In de Engelse taal zijn er meerdere lezenswaardige inleidingen op het Oude Testament verkrijgbaar die geschreven zijn vanuit een Schriftgetrouwe visie. Nu zijn die niet allen even toegankelijk. Daar-naast geldt dat de meesten wel heel uitvoerig ingaan op de (vermeende) ontstaanstijd en achter-gronden van de oudtestamentische Bijbelboeken, maar meer dan eens wordt toch wat weinig aandacht geschonken aan de inhoud. Hoogleraren en docenten verbonden aan de diverse campussen van het Reformed Theological Seminary (Jackson, Charlotte, Atlanta, Orlando) schreven een bijbels-theologisch inleiding op zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Het boek draagt de titel: A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promissed.
In deze bijdrage vraag ik aandacht voor het deel op het Oude Testament. Dit deel opent met een uitgebreide inleiding van de redacteur Miles V. Van Pelt. Hij beargumenteert dat Christus zowel het theologische als hermeneutische centrum van het Oude Testament is. Hij laat de grote betekenis van het begrip ‘verbond’ zien voor zowel de ordening als de inhoud van de Schrift. Hij ziet zowel in het Oude als Nieuwe Testament een driedeling van verbond (Pentateuch/vier Evangeliën), verbondsgeschiedenis (Jozua t/m Koningen, Jesaja, Jeremia, Ezechiël, de twaalf Kleine Profeten/Handelingen) en verbondsleven (overige oudtestamentische geschriften/de nieuwtestamentische brieven). Het boek Openbaring karakteriseert hij als een verbondsepiloog. De werkelijkheid van de Schrift is natuurlijk rijker dan deze schematisering. Dat neemt niet weg dat het op zich waardevol is de Schrift zo te ordenen en te typeren.
Ik wijs er op dat A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promised de synagoge volgt in de ordening van de Bijbelboeken. Dan vormen de boeken van de Kronieken dus de laatste oudtestamentische Bijbelboeken. Uit de bijdragen gewijd aan de afzonderlijke Bijbelboeken blijkt zowel de eenheid als de diversiteit van het Oude Testament. Een goede bijbels-theologische benadering vraagt altijd aandacht voor beide aspecten. Elk van de bijdragen heeft een vast format. Zij beginnen met een introductie. Vervolgens wordt aandacht geschonken aan achtergronden. Daarna komen structuur en indeling aan de orde. Uitvoerig kunnen we dan lezen over de boodschap en theologie van het bewuste Bijbelboek. Elke bijdrage eindigt met de lijn naar het Nieuwe Testament.
Het voordeel van een inleiding op het Oude Testament door meerdere auteurs geschreven is dat zij een boek kunnen behandelen waarin zij in het bijzonder gespecialiseerd zijn. Altijd dreigt dan wel meer het gevaar van overlap en herhaling dan bij één auteur. Ik zeg niet dat A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promised daar geheel aan is ontkomen, maar duidelijk is dat de redacteur naar een minimum van herhaling en overlap heeft gestreefd. Binnen bepaalde grenzen heeft ook elke auteur de ruimte gekregen eigen accenten te leggen. Dat lijkt mij een goede zaak. Bij gezamenlijke trouw aan de Schrift schenkt bijvoorbeeld de ene auteur meer aandacht aan buiten-bijbelse gegevens dan de andere. Ik voeg er aan toe dat het ene Bijbelboek daartoe ook meer aanleiding geeft dan het andere.
In een boek met bijdragen van meerdere auteurs is de ene bijdrage sterker dan de andere. Dat geldt ook hier. Bijzonder vind ik de bijdrage van Richard L. Pratt Jr. over Kronieken. Hij legt uit hoezeer in deze boeken benadrukt wordt dat het ware dienen van God een zaak is van het hart en dat het waarachtige dienen van God tot uiting komt in ootmoed. Ook de betekenis die het gebed in deze boeken heeft wordt onderstreept.
Miles V. Van Pelt nam zelf het boek Hooglied voor zijn rekening. Hij gaat uit van de these, die in de negentiende eeuw ontstond, dat als wij de dochters van Jeruzalem en de broers van de bruid buiten beschouwing laten er sprake is van drie partijen, namelijk Salomo, Sulamith en de herder aan wie Sulamith haar hart geeft. Het bezwaar tegen deze these is dat de tekst hiervoor geen duidelijke aanwijzingen geeft.
Al heel vroeg werden de twaalf Kleine Profeten als eenheid gezien. Dat is al bij Jezus Sirach het geval. De Hebreeuwse versie is rond 180 v. Chr. geschreven te Jeruzalem. In A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promised worden de twaalf Kleine Profeten ook als eenheid behandelt. Jammer is dat zo het eigen accent van elk van deze twaalf boeken toch wel wat onderbelicht blijft. Omdat het gaat om een inleiding wordt de theologie van de afzonderlijke boeken van het Oude Testament duidelijk belicht. In een inleiding kun je geen afzonderlijke beschouwingen over overkoepelende thema’s van het Oude Testament verwachten. Wie A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promised nauwkeurig leest, zal zelf wel meerder verbanden zien.
Geen enkel boek over de Bijbel heeft het laatst woord. Dat geldt ook van het hier besproken boek. Zo had in meerdere bijdragen wat mij betreft het gedeelte over de lijn naar het Nieuwe Testament iets uitvoeriger mogen zijn. Ik mag echter wel zeggen dat dit een boek is dat predikers zeer goed kunnen gebruiken bij de voorbereiding van hun preken en ook voor geïnteresseerde kerkgangers die de Engelse taal machtig zijn is het de moeite waard.
Miles V. Van Pelt (red.), A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament. The Gospel Promised (Wheaton: Crossway Books, 2016) hardcover 608 pp., $50,– (ISBN 9781433533464).
Dr. P. de Vries - artikelen en opinie 