Charles Hodge (1797-1878). Zijn kijk op de inhoud van het geestelijke leven

Inleiding

De grote Schotse theoloog John Kennedy bracht in 1873 een bezoek aan Amerika. Bij zijn thuiskomst vertelde hij dat twee zaken zijn ver­wach­tingen hadden overtroffen: de Niagara-watervallen en profes-sor Charles Hodge (1797-1878). Charles Hodge was één van de belang­rijkste gereformeer­de theo­logen van zijn tijd.

Hij is in de Engelssprekende wereld vooral bekend door zijn dogmatiek. Uit de lezingen die hij op het gebied van de didactische theo­logie hield (wij gebrui­ken nu de naam dogmati­ek) groeide zijn drie-delige Systematic Theo­logy. Deze ge­refor­meerde dogma­tiek werd een standaardwerk dat internatio-naal de aan­dacht trok. Het was een levend bewijs dat de gereformeerde leer niet verou­derd was. Het werk van Hodge werd slechts overtroffen door de vierdelige Gere­formeerde Dog­matiek van Herman Bavinck.

Daar­naast heeft Hodge meerdere com­menta­ren ge­schreven die blijk geven van zijn grote exegetische be­kwaamhe­den. Wij kijken hem echter het diepst in het hart in een boekje met de titel The Way of Life, dat hij schreef voor de interker­kelijke American Sun­day School Union. Ik merk dat in de Ver-enigde Staten een zondagschool ook slaat op onderwijs over de Bijbelse boodschap dat op zondag aan volwassen wordt gegeven.

*

Levensloop

Charles Hodge werd in 1797 te Philadelphia geboren in een overtuigd presbyteri­aans gezin, waar de invloed van George Whitefield en de Grote Evangelische Opwekking nog duidelijk merkbaar was. Een jaar na zijn geboorte stierf zijn vader. Toen hij nog jong was verhuisde zijn godvruchtige moeder naar Prince­ton opdat haar zoons opgeleid konden worden aan het aldaar gevestigde presbyteriaanse college. Charles had voor zijn moeder diepe achting. Op latere leef­tijd schreef hij: Onder God danken mijn broer en ik absoluut alles aan onze moeder. Zij bad, werkte en leed voor ons.’’

Als jongen van veertien jaar was hij aanwe­zig bij de opening van Princeton Theological Seminary en hoorde hij de inaugurele rede van Archibald Alexander. Deze maakte op hem een zeer diepe indruk. Een indruk die alleen maar versterkt werd toen hij in 1815 theologie ging studeren onder leiding van Archibald Alexander.

Er vond in die dagen onder de studenten een opleving plaats die ook aan Charles Hodge niet voorbij ging. Hij mocht naar zijn eigen getui­genis voor het eerst de kracht van het Woord ervaren en leerde voor zichzelf gebruik maken van de toegang tot God door Jezus Christus. Tussen Archibald Alexander en Charles Hodge ont­wikkelde zich een va­der-zoon verhouding. Zowel theologisch als persoonlijk wisten zij zich zeer aan elkaar verbonden.

Nadat hij zijn studie voltooid had, werd Hodge in 1822 be­­noemd tot professor in de Oosterse en Bijbelse literatuur aan het Princeton Theological Seminary. Van 1826 tot 1828 ondernam hij een studiereis naar Europa. Naar zijn eigen oordeel was hij nog onvol­doende toegerust voor de leerstoel die hij bekleedde.

Tegenover de opkomende Schriftkritiek heeft Hodge de verbale en vol­ledige inspira­tie van de Schrift verdedigd. De Schrift is het ge­zag­hebbende Woord van God, om­dat zij volledig door Gods Geest geïnspi­reerd is.

In 1840 werd Hodge een deel van de leerop­dracht van zijn leermees­ter Archibald Alexander toe­ver­trouwd, namelijk de exegeti­sche en syste­mati­sche theologie. Na diens dood in 1851 werd daaraan de po­lemische theo­logie toegevoegd. Tot vlak voor zijn dood in 1878 bleef Hodge aan het Princeton Theolo­gical Semi­nary verbonden. Ongeveer 3000 studenten heb­ben onder zijn leiding the­ologie ge-stu­deerd. Alleen al daardoor had hij een geweldige in­vloed.

*

De inhoud van The Way of Life

In The Way of Life behandelt hij op eenvoudi­ge wijze een drietal zaken die wij ook in zijn andere ge­schriften tel­kens weer te­genkomen, namelijk: hoe wij weten dat de Bij­bel Gods Woord is, wat de inhoud van de Bijbel is en welke gevolgen de Bijbelse leer in ons le­ven heeft als de Heilige Geest die toepast aan ons hart.

In dit boekje blijkt hoezeer Hodge op bevinde­lijke wijze over de kennis van Christus begeerde te spreken. Alleen als wij van schuld overtuigd zijn, zullen wij waarlijk de betekenis van de persoon en het werk van Christus leren verstaan. In The Way of Life schrijft Hodge dat wanneer de Heilige Geest een mens overtuigt van zon­de, Hij hem doet gevoelen dat datgene wat God van alle mensen be­tuigt, hem per­soonlijk geldt, en dat hij datgene verdient wat vol­gens God getuigenis alle mensen verdiend heb­ben, namelijk de eeuwige ramp­zalig­heid.

Deze kennis werkt de Heilige Geest door middel van de wet. De wet is het middel om ons uit elke burcht van eigen gerechtig­heid en kracht te verdrijven, opdat wij leren vluchten tot Hem Die ons van God gegeven is tot wijsheid, rechtvaardiging, heiligmaking en ver­los­sing. Een mens wordt vrijgespro-ken van schuld en straf en krijgt vre­de met God, omdat hij bekleed wordt met de gerechtigheid van Chris­tus.

Op gloedvolle wijze heeft Hodge over de rechtvaardiging door het ge­loof gesproken. Objectieve en subjectieve elementen zijn daarbij vol­ledig door elkaar vervlochten. Dat blijkt uit het volgende citaat uit The Way of Life:

‘In de Schrift wordt de vraag beantwoord: Hoe kan een mens rechtvaardig verschijnen voor God? Wanneer de ziel beladen is met een gevoel van zonde, wanneer ze ziet hoe redelijk en heilig de wet is, die volmaakte gehoor­zaamheid vraagt en met de dood als straf op de zonde dreigt; wanneer ze de absolute onmogelijkheid voelt om ooit zelf aan deze rechtvaardige eisen te voldoen, dan wordt ervaren dat de openbaring van Jezus Christus als onze gerechtigheid, de wijsheid en kracht Gods tot zaligheid is. Ontbloot van alle gerechtigheid in ons­zelf vinden we onze gerechtigheid in Hem.’

De gevoelens van vreug­de en blijdschap die Gods kinderen erva­ren, zijn op de objec­tieve rea­li­teit van de rechtvaardiging op grond van Christus’ verdien­sten en de aanneming tot kinderen gegrond. De hele weg van zaligheid ons in de Schrift geopen­baard, toont dat er geen vergeving, geen toegang tot God en geen vrede is dan alleen door Jezus Christus. Alle waarachtige geestelijke ervaring is daarmee in overeen­stemming.

Uit het antwoord dat wij geven op de vraag hoe een mens rechtvaardig voor God kan verschijnen, blijkt het karakter van onze godsdienst. De kracht van het ware christelijke geloof ligt in het feit dat de grond van de zaligheid en de rechtvaardiging ge­heel en al buiten de mens ligt. Kenmerkend voor een christen is dat hij roemt in wat de Heere aan en voor hem deed en niet in wat hij voor God doet.

Hodge heeft niet alleen beklemtoond dat het ware christelijk geloof een beleefd geloof is, maar ook dat het blijkt in handel en wandel. Ik geef opnieuw een citaat uit The Way of Life:

‘Gods­dienst bestaat voor een groot deel in de verborgen omgang van de ziel met God; in die daden van aanbidding, verwondering, vertrouwen en on­der­werping welke het oog van de mens niet kunnen zien en waarmee de­gene, die er geen weet van heeft, zich niet kan ophouden. Deze verbor­gen oefeningen beheersen het gedrag en reiken motie­ven aan voor een oot­moe­dige houding van de christen en voor zijn daden van barmhartig­heid.’

In nauwe samenhang met de rechtvaardiging en de heiliging heeft Hodge ge­sproken over de gemeen-schap met Christus. Alle ware christenen weten uit ervaring dat Christus de bron is van heiligmaking en vrede. Worden zij aangevochten, dan zien zij op Hem. Na­deren zij door hem tot God, dan gevoelen zij een onuitsprekelijke en heerlijke vreugde. Uit kracht van hun vereniging met Christus hebben zij ook de Heilige Geest ont­vangen.

We mogen Charles Hodge eren als een man die in zijn tijd het Bijbelse getuigenis van Gods genade in Christus zocht door te ge­ven en daarbij niet schuwde de confrontatie met an­dersdenkenden aan te gaan. Een man ook die zelf gedurig de kracht ervoer van datgene wat hij bele­ed.

*

Charles Hodge, The Way of Life: Christian Belief and Experience (Edinburgh: Banner of Truth, 2020), hardcover 288., pp £12,50 (ISBN 9781848719521)

The Way of Life werd voor het eerst in 1841 gepubliceerd. Tal van keren is dit werkje herdrukt. The Banner of Truth verzorgde voor het eerst in 1959 een heruitgave. In 2020 verscheen opnieuw een heruitgave. De tekst is opnieuw gezet en vorm gegeven en daarom veel prettiger leesbaar dan vroe-gere uitgaven.