Een Schriftgetrouwe Bijbelverklaring vanuit confessioneel-lutherse hoek

De Lutheran Church Missouri Synod

In ons vaderland kenden we, zeker tot 2004, het onderscheid tussen de nationale volkskerk, namelijk de Hervormde Kerk, en de daarvan afgescheiden kerken. De Verenigde Staten van Amerika hebben een heel andere geschiedenis. Er is daar nooit één nationale kerk geweest, al was er wel binnen de meeste kolonies tot aan de Amerikaanse Revolutie sprake van een band tussen de overheid en een concrete kerk. Voor Massachusetts en Connecticut waren dat de Congregationalistische Kerken. In andere kolonies was het de Anglicaanse Kerk.

In Amerika maakt men wel nog altijd onderscheid tussen de zogenaamde mainline churches (hoofd-stroomkerken) en kerken die zich daarvan hebben afgesplitst, terwijl kerken van verschillende con-fessionele achtergrond die zijn samengegaan bekend staan als united churches (verenigde kerken). De Lutheran Church Missouri Synod is één van de weinige mainline churches die trouw aan haar oor-sprong is gebleven. Welbewust wil men vasthouden aan de erfenis van Luther en weet men zich gebonden aan de Formula Concordiae van 1577 en het Konkordienbuch van 1580 waarin alle lutherse belijdenisgeschriften zijn opgenomen.

In de jaren zestig van de vorige eeuw dreigde ook de Lutheran Church Missouri Synod van haar wortels weg te groeien. Meerdere hoogleraren die verbonden waren aan de Concordia Theological Seminary, de theologische hogeschool van dit kerkverband, lieten Schriftkritische geluiden horen. Vanuit het grondvlak kwam echter een tegenbeweging op gang.

Een aantal hoogleraren werd ontslagen of vertrok uit eigener beweging, terwijl gemeenten die een liberale koers wilden volgen, het kerkverband verlieten. De Lutheran Church Missouri Synod is vooral in de Middle West States sterk vertegenwoordigd, maar heeft inmiddels gemeenten in alle Ameri-kaanse staten. Dat komt onder andere omdat conservatieve gemeenten uit lutherse kerkverbanden die een meer liberale koers gingen varen, zich bij dit kerkverband aansloten.

De Concordia Commentary

Vrucht van de geschetste ontwikkeling is dat Concordia Publishing House, de huisuitgever van Lutheran Church Missouri Synod, in de jaren negentig van de vorige eeuw een tweetal commen-tarenreeksen begon, namelijk de Concordia Popular Commentary en de Concordia Commentary. De eerst serie is gericht op het gewone gemeentelid en neemt de perikoop als uitgangspunt. De tweede serie gaat dieper op de tekst in, maar is ook voor hen die de brontalen niet beheersen heel goed leesbaar. De ondertitel van de serie A Theological Exposition of Sacred Scripture (Een theologische uitleg van de Heilige Schrift) maakt duidelijk dat men niet op een neutrale wijze tegenover de Schrift wenst te staan.

Tussen de lutherse en gereformeerde belijdenis bestaan een aantal verschilpunten, toch is er veel meer wat verbindt dan wat scheidt. Ik denk niet in de laatste plaats aan de boodschap van de rechtvaardiging door het geloof alleen en het daarmee samenhangende onderscheid tussen wet en Evangelie. Meer dan de lutherse confessies schenken de gereformeerde belijdenissen aandacht aan andere thema’s van de Bijbelse boodschap, maar dat doet niets af aan het gegeven dat wij er met hen van harte mee eens zijn dat het onderscheid tussen wet en Evangelie tot de kern van de Bijbelse boodschap behoort. In het woord vooraf van Dean O. Wenthe, de hoofdredacteur van de Concordia Commentary, wordt dit expliciet verwoord. Vanaf 2016 is zijn taak overigens overgenomen door Christopher W. Mitchell. Zelf schreef deze een zeer uitgebreid commentaar op het boek Hooglied.

Uitgangpunten van Concordia Commentary

De uitgangspunten voor de exegese zijn bij Concordia Commentary zijn: 1. Schrift met Schrift vergelijken; 2. nauwgezette aandacht voor de brontekst; 3. de door de auteur bedoelde betekenis achterhalen; 4. gebruik maken van hulpwetenschappen om de tekst beter te verstaan (taalweten-schap, archeologie enz.); 5. kennisnemen van de geschiedenis van de exegese; 6. toepassen van de tekst vanuit de wetenschap dat hij gezaghebbend is; 7. bovenal de toepassing en vervulling van de tekst tekenen in het licht van Christus en Zijn kerk.

De redactie geeft aan dat deze uitgangspunten ook door vele niet-lutheranen worden gepraktiseerd. In feite zijn ze klassiek reformatorisch en verbinden zij alle christenen die vast willen houden aan de erfenis van de Reformatie, met elkaar. Beide reeksen zijn waardevol. In onderscheid van de Neder-landse serie Commentaar Nieuwe Testament krijgen in beide series de toepassingen naar het persoonlijke en gemeentelijke leven aparte aandacht. Dat verhoogt de waarde.

Op een goede wijze gaat wetenschappelijke Schriftuitleg met stichting samen. Wie heel nauwkeurig leest, zal hier en daar in beide reeksen sporen ontdekken van de lutherse sacramentsleer. In de delen op bijvoorbeeld Romeinen en Efeze kun je constateren dat de lutherse verkiezingsleer toch iets anders is dan de gereformeerde. Men gaat hier meer in het spoor van Melanchton dan van de grote reformator. Zalig worden zij die zich niet verzetten tegen de genade. Dat beamen wij op zich als gereformeerden ten volle. Maar wij voegen er aan toe dat wij alleen door genade ons niet verzetten tegen Gods genade. Het is genade van het begin tot het einde

Ik ben er diep van overtuigd dat wij daarmee meer recht doen aan het Bijbelse getuigenis dan de lutherse orthodoxie. Van belang is dan wel dat tegelijkertijd niets wordt afgedaan van het feit dat de uitnodiging tot Christus te komen komt tot allen die het Evangelie horen en dat verloren gaan volledig eigen schuld is. Er zijn verschillen, maar duidelijk is vooral dat orthodoxe lutheranen en orthodoxe gereformeerden veel gemeenschappelijk hebben. Dat geldt met name als men in beide tradities niet wars is van piëtisme. Aandacht voor vroomheid in de goede zin van het woord is in de genoemd commentarenreeks duidelijk aanwijsbaar. Het is verheugend te mogen weten dat wij het ons zo dierbare geloof met anderen in de wereldkerk mogen delen.

Predikanten en studenten in de theologie raad ik zondermeer aan deze reeks aan te schaffen. Juist omdat er niet alleen de grondige aandacht is voor de filologie, maar ook voor de theologische aspecten van de tekst. Van daaruit vind je allerlei aanwijzingen voor toepassingen, ook al wordt dat niet altijd zo direct verwoord. De delen zijn prijzig, maar men krijgt ook waar voor zijn geld.

Zeker als men bij de voorbereiding niet meer dan één wetenschappelijk commentaar kan raadplegen, raad ik deze reeks bijzonder aan. Hier vinden we combinatie van exegese op hoog academisch niveau vanuit de overtuiging dat de Bijbel de stem is van de levende God en verbonden met zicht op de kern van de Bijbelse boodschap, namelijk de veroordeling door de wet en de vrijspraak van het Evangelie op grond van het werk van Christus.