De cursus ‘Verantwoording van het geloof in het voetspoor van Augustinus’ wordt het komende seizoen opnieuw aangeboden

Augustinus: ‘Onrustig is ons hart totdat het rust vindt in U.’

*

Pascal: ‘Er ligt in het hart van ieder mens een door God gevormd vacuüm, , dat door niets  of niemand kan worden vervuld dan door God Zelf.’

Afgelopen seizoen gaf ik de cursus voor de stichting Godsvrucht en wetenschap onder andere de cursus ‘Verantwoording van het geloof in het voetspoor van Augustinus’. Vanwege de belangstelling die er is wordt deze cursus het komende seizoen op acht dinsdagmorgens herhaald en wel 6, 13, en 27 september, 4, 11 en 25 oktober, 8 en 15 november van 9.30 tot ±12.00 uur.  Er zijn tussendoor 2 pauzes. De locatie is het verengingsgebouw van de Hersteld Hervormde Gemeente van Maartensdijk, Dorpsweg 40, 3738 CG Maartensdijk. Wie met de trein wil komen, moet naar station Hollandsche Rading reizen. Er wordt dan voor gezorgd dat men door een medecursist wordt opgehaald.

Op het ogenblik is de cursus nog niet vol. Het maximum aantal deelnemers is met het oog op de inter-actie op vijfentwintig gesteld. Wie hiervoor  in principe belangstelling heeft, kan dat al mailen naar dspdevries@solcon.nl. Elke cursist krijgt ruim voor aanvang de cursuswijzer toegestuurd. Die geeft een overzicht van wat wordt aangeboden. Ook ontvangt elke cursist een lijst met aanbevolen litera-tuur. Het is aan de cursist zelf of hij metterdaad een of meerdere van deze boeken leest. Wie ten-tamen doet – iets dat niet verplicht is – moet wel een aantal boeken lezen.

Kosten €350,-. Voor studenten €200,-. Kosten tentamen €50,-. Meer informatie over de cursussen van de stichting ‘Godsvrucht en wetenschap’ is te vinden op de website: www.godsvruchtenwetenschap.nl

Dan nu wat informatie over de inhoud van de cursus ‘Verantwoording van het geloof in het voetspoor van Augustinus’

Beginnend bij Augustinus wordt in deze cursus aandacht geschonken aan denkers die in zijn voetspoor het verstand onder de koepel van Gods openbaring willen stellen. Dat wordt gedaan vanuit de over-tuiging dat deze grondhouding essentieel is voor het belijden en verdedigen van het christelijke geloof.

Augustinus is terecht de kerkvader van het Westen genoemd. Voor hem stond vast dat wij ons ver-stand nooit op een neutrale wijze kunnen gebruiken en dat alle kennis op de een of andere manier een religieus karakter heeft.

Augustinus heeft de theologie en het geestelijke leven van de kerk van het Westen gestempeld. Zijn omvangrijkste werk De Stad van God (De Civitate Dei) is richtinggevend geweest in het denken over kerk en staat. Augustinus heeft geworsteld met de intellectuele houdbaarheid van het christelijke geloof. Omdat hij die houdbaarheid niet kon inzien, heeft hij zich aanvankelijk bij de sekte van de Manicheeën gevoegd.

Na krap tien jaar keert Augustinus als een verloren zoon terug. Eerst wordt hij overtuigd van de waarheid van het christelijke geloof. We kunnen spreken van een intellectuele bekering. Augustinus is echter niet bereid metterdaad Christus na te volgen. Hij wil niet breken met zondige praktijken die hem van Christus vandaan houden. Zo leert hij bidden of God hem wil geven wat Hij van hem vraagt en dan hem wil bevelen wat Hij van hem wil. Nadat hij in boek VII van zijn Confessiones (Belijdenissen) zijn intellectuele bekering vertelt, volgt in boek VIII het aangrijpende getuigenis van zijn morele bekering.

Zowel de Confessiones als De Civitate Dei konen in deze cursus ter sprake. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan De catechizandis rudibus (Het eerste geloofsonderricht). In dit geschrift maakt de kerkvader duidelijk op welke wijze de inhoud van het christelijke geloof uitgelegd moet worden voor hen die willen toetreden tot de christelijke kerk.

Anselmus is een middeleeuws theoloog die heel welbewust in het spoor van Augustinus gaat. Dat geldt wel heel in het bijzonder voor de relatie tussen geloof en rede. Datgene wat wij weten uit de openbaring mag en moet redelijk doordacht worden. In aansluiting bij Augustinus heeft Anselmus gesteld dat alle echte kennis geloofskennis is. De geloofsinhoud is voor Anselmus het onbetwistbare uitgangspunt. Dat maakt zijn denken ook voor onze tijd zo relevant. Niet het ongeloof maar het geloof zoekt begrip.

De zeventiende-eeuwse Fransman Blaise Pascal kunnen we als één van de grootste geestelijke zonen van Augustinus typeren. Pascal is wel het Franse genie genoemd. Hij was een zeer groot wiskundige en natuurkundige. Pascal ontwikkelde zich ook als een verdediger van het christelijke geloof en wel in het bijzonder van de boodschap van zonde en genade. Hier voelde Pascal zich geen genie maar een zondaar die enkel en alleen was aangewezen op de gekruisigde Christus.

Pascal heeft benadrukt dat de boodschap van de christelijke kerk om twee personen en twee leerstukken draait. Die personen zijn Adam en ons aller verlorenen en Christus en de zaligheid van allen die Hem toebehoren. De leerstukken zijn de erfzonde en het kruis.

De Amerikanen Cornelius van Til en Alvin Plantinga, die zoals hun namen laten zien beiden Neder-landse wortels hebben, kunnen beiden via Calvijn als erfgenamen van de augustijnse traditie over de verhouding van geloof en kennis worden gezien. Beiden zijn echt systematische denkers.

Elk op hun eigen wijze hebben zij inzichten uit de door Calvijn gestempelde erfenis van Augustinus verwerkt. Daarbij sluit Van Til in onderscheid met Plantinga ook zonder reserve aan bij de genadeleer van Calvijn. Plantinga gaat uit van de vrije wil en meent dat wij niet mogen spreken over de eenvou-digheid van God. Hierin ga ik heel nadrukkelijk niet met Plantinga mee.

Dat neemt niet weg dat wij zowel van Van Til als Plantinga het een en ander kunnen leren. Niet alleen Plantinga maar ook Van Til was feitelijk meer een filosoof dan een apologeet. Beiden hebben inzichten ontwikkelt die zeer vruchtbaar zijn voor de verantwoording en verdediging van het christelijk geloof.