De brieven van John Newton aan zijn nichtje en pleegdochter Betsy Catlett

Het huwelijk van John Newton (1725-1807) en Mary Catlett (1729-1790) werd niet met de kinder-zegen bekroond. Twee nichtjes zijn echter door hen als hun eigen kinderen verzorgden. Dat noem ik eerst Eliza Cunningham (1771-1785). Zij was een dochter van James Cunning­ham en Elisabeth Catlett, een jongere zus van Mary.

Op twaalfjarige leeftijd nam zij samen met haar moeder haar intrek in de pastorie van John Newton die vanaf 1779 als Anglicaans predikant aan de parochie van St. Mary Woolnoth in Londen was ver-bonden. Haar vader, haar broer John en zus Susie waren reeds aan de toen zij zozeer gevreesde ziekte tbc overleden. Kort na hun komst in Londen overleed ook haar moeder. In 1785 overleed dit nichtje in de zekerheid van het geloof. Newton schreef naar aanleiding daarvan A Monument to the Praise of the Lord’s Goodness and to the Memory of Eliza Cunningham (Een monument tot lof van de goedheid van de Heere en tot gedachtenis van Eliza Cunnningham).

Reeds in 1774 was Betsy Catlett (1769-1834), een dochter van Mary’s broer George, in het gezin van John en Mary Newton opgenomen. Newton stond toen nog in zijn eerste gemeente Olney. Eerst verloor zij haar moeder en daarna in december 1774 haar vader. Betsy was hun enige in leven zijnde kind. Zij was nog maar vijf jaar toen zij haar beide ouders moest mis­sen. John en Mary hebben Betsy alle liefde gegeven die een kind normaal van een vader en moeder ontvangt. Betsy heeft haar oom en tante, mede omdat zij al op zeer jonge leeftijd onder hun dak kwam, dan ook als haar vader en moeder ervaren.

Betsy was nog maar zeven jaar toen zij in 1776 naar de school van Martha Trinder in Northampton werd gestuurd. Gezien de jonge leeftijd van Betsy kan ons dat bevreemden. Echter, het niveau van de locale basisschool in Olney was matig. In de kringen van de ‘middle class’ waartoe John en Mary Newton behoorden, was het heel gebruikelijk om, als men zich dat financieel kon veroorloven, met het oog op een goede opleiding kinderen al jong naar een kostschool te sturen. John en Mary waren zonder enige reserve bereid financiële offers te bren­gen voor hun pleegdochtertje van wie zij zoveel hielden.

De school van Martha Trinder stond bekend om de goede kwaliteit van onderwijs. Voor John en Mary Newton zal ook van groot gewicht zijn geweest dat Martha Trinder een godvrezende vrouw was. Zij was een vooraanstaand lid van de baptistengemeente van John Ryland sr., een goede vriend van Newton. Wellicht heeft ook meegespeeld dat de gezondheid van haar tante Mary toen te wensen overliet, terwijl zij behalve de zorg voor Betsy ook de zorg voor haar vader, Betsy’s grootvader op zich had genomen.

George Catlett, die 75 jaar was toen zijn kleindochter naar de kostschool in Northampton ging, kreeg namelijk steeds meer problemen met zijn gezondheid. Vanaf januari 1776 tot aan zijn overlijden zes maanden later verbleef hij in de pastorie van Olney en werd hij door zijn dochter en schoonzoon verzorgd.

Zeer ontroerend zijn de brieven die Newton aan haar schreef in de tijd dat zij een kostschool bezocht. Zoals in die tijd niet ongebruikelijk was, waren deze brieven meet af voor ver­sprei­ding in bredere kring en daarmee voor publicatie bedoeld. Een brief werd in die dagen gezien als een middel om een zaak die meerderen aanging, op een persoonlijke wijze aan de orde te stellen. Newton is behalve door zijn gezangen door zijn brieven bekend geworden. Meerderen ervan zijn in eerste instantie in het blad Gospel Magazine, waaraan Newton verbonden was, ge­publiceerd.

Tijdens zijn leven kwamen er een aantal bundels met brieven van Newton uit. De bekendste zijn Omicron, Vigil en Cardiphonia, or Utterances of the Heart: In Course of a Real Corres­pon­dence (Stemmen van het hart in de loop van een werkelijke correspondentie). Eenen­twintig brieven die Newton aan Betsy schreef in de jaren dat zij op de kostschool in Northampton verbleef, verschenen in een vervolgbundel op Cardiphonia.

De brieven aan Betsy waren een model voor ouders en opvoeders in de omgang met hun kinderen. Zij konden ter lezing aan kinderen worden. Indringend wees hij haar daarin op de bereidwilligheid van Christus om zondaren zalig te maken. Newton had maar ene wens en dat was om zijn nichtje gereinigd te zien door Christus’ bloed. In overeenstemming met de woorden van de Heere Jezus Zelf bracht hij haar bij wijze van spreken aan de voeten van de Zaligmaker. Die heeft immers gezegd: ‘Laat de kinderkens tot Mij komen, en verhindert ze niet; want derzulken is het Koninkrijk Gods’ (Markus 10:14).

De wens van Newton is vervuld. Betsy leerde jong de Heere vrezen en liefhebben. De laatste jaren van diens leven heeft zij haar oom trouw bijgestaan. In 1801 werd zij overspannen. Zij vreesde door God verlaten te zijn. Een opname in Bethlem Royal Hospital (Bedlam), een zie­ken­huis voor mensen met een mentale ziekte, was nood­zake­lijk. Daar mocht zij langzaam her­stellen. Dagelijks liet Newton zich met een koets naar Bedlam bren­gen. Een bezoek aan Betsy was niet toegestaan. Zij zwaaide dan echter met haar zakdoek naar haar oom en Newton zwaaide dan met zijn zakdoek terug. Betsy huwde na haar ontslag uit Bedlam met een opti­cien. Zij en haar man heb­ben Newton tot diens dood verzorgd.

In de brieven die Newton aan Betsy schreef, komt duidelijk naar voren dat hij er diep van overtuigd was dat ook een kind uit christenouders geboren, wedergeboren moet worden om het koninkrijk van God te kunnen binnengaan. Hij wist echter ook dat ouders en opvoeders   ̶ en meer in het algemeen de ouderen  ̶  Jezus Christus dichtbij moeten brengen en Zijn roep­stem mogen moeten vertolken. Zijn zij daarin nalatig dan verhinderen zij kinderen om in te gaan. Newton wenste voor zijn nichtje een wegwijzer naar Christus te zijn.

Zo schreef hij haar: ‘Smeek Hem echter of Hij Zichzelf en Zijn liefde aan je hart wil openbaren. (..) Mijn lief kind, bid tot Hem en wees nooit tevreden vóór je voelt dat je verlangen en liefde naar Hem uitgaan. Niets minder vind ik genoeg voor jou. (…) Er is slechts één zon en dat is genoeg. Zo is er slechts één Zaligmaker, maar Hij is volmaakt en algenoegzaam, de Zon der ge­rech­tigheid en de Bron van leven en troost. Waar Zijn stralen gevoeld worden, brengen ze de ziel genezing, kracht, vrede en vreugde. Bid Hem, mijn geliefde dochter, om te verschijnen en Zich aan jou te openbaren.’

Zelf heb ik in mijn preken meer dan eens in eigen vertaling uit de brieven van Newton aan Betsy geciteerd. Ik was dan ook zeer verblijd met het feit dat er in 2013 een volledige Nederlandse vertaling van deze brieven verscheen. Ik wens deze uitgave in veler handen met de diepe wens dat de Heere het lezen wil zegenen om Zijn Zoon in ons te openbaren en wij, of wij nu jong of oud zijn, leren leven uit Hem. Voor wie Engels kan lezen, verwijs ik naar de de uitgave van alle werken van John Newton door The Banner of Truth. De brieven aan Betsy Catlett zijn te vinden in het vierde deel.

John Newton, Als het licht van de morgen, vertaling Christina Pas-Donker (Apeldoorn: De Banier, 2013), hardcover 95 pp., (ISBN 9789033606830). Alleen tweedehands verkrijgbaar.

*

John Newton, The Works of John Newton, vier delen (Edinburgh: Banner of Truth, 2016), hardcover 3032 p., prijs £65,– (ISBN 9781848715110)

The Banner of Truth verzorgde een nieuwe uitgave in vier delen van al de werken van Newton in het Engels. Zoals bijna altijd het geval is, bevat deze uitgave niet metterdaad alle werken van Newton. Meerdere brieven die hij schreef, komen er niet in voor. Dat geldt ook voor een aantal preek­schetsen. Dat neemt niet weg dat het werkelijk een prachtige uitgave is. Dat geldt allereerst inhoudelijk maar voor deze jongste uitgave van al Newtons werken ook typografisch. Dat vergemakkelijkt het lezen in hoge mate.